Back to top

O Sołectwie

Sołectwo Pierzchno - Gmina Kórnik

Wieś sołecka położona w odległości 6 km na północny wschód od Kórnika. Pierwsze, niejasne wzmianki o Pierzchnie pochodzą z XIII wieku. W dokumencie wystawionym przez księcia wielkopolskiego Przemysła II w 1287 roku jest mowa o wcześniej dokonanej zamianie. Wówczas to biskup poznański Jan Wyszkowicz odstąpił Skrzynki i Borek (nie istnieje), położone koło Pierzchna, braciom kanonikowi Szczedrzykowi (Teodorykowi) i Mroczkowi z rodu Grzymalitów, synom komesa Jaracza, za przekazanie poznańskiej kapitule Orkowa. W tym czasie wieś była zapewne własnością Grzymalitów. Z całą pewnością była nią w XIV wieku, jako że zachował się dokument potwierdzający jej przynależność - w 1370 roku- do jednego z najwybitniejszych przedstawicieli rodu, starosty generalnego Wielkopolski, Domarata z Iwna. 

W XIV wieku istniał we wsi kościół pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa i Męczenników. Było też Pierzchno siedzibą parafii obejmującej Trzebisławki, Dachowę, Kromolice, Runowo i być może Szczodrzykowo. Około 1498 roku, po utworzeniu kolegiaty w Kórniku, parafia w Pierzchnie została połączona formalnie z kórnicką, jednak zachowała swą odrębność do pierwszej ćwierci XVII wieku. W 1628 roku istniała tu odrębna plebania i działała szkoła parafialna (w 1639 roku). Drewniany kościół ulegał jednak powolnemu niszczeniu i choć remontowany był w drugiej połowie XVII wieku, w sto lat później był już zrujnowany. Z inicjatywy Teofili z Działyńskich Szołdrskiej Potulickiej został odbudowany w latach 1771 – 1775. W 1807 roku uległ pożarowi, który tym razem zniszczył go doszczętnie. Budowa nowej kaplicy w 1984 roku była zatem nawiązaniem do dawnej tradycji.

Z rąk Grzymalitów, w sposób bliżej nam nie znany, Pierzchno przeszło w ręce Górków. W 1523 roku było własnością Łukasza Górki. 

W XVII w Pierzchnie była karczma i dwa młyny – nieczynne z powodu braku kamieni. W 1784 roku gościniec (karczmę) prowadził Franciszek Soszka. 

W przeciwieństwie do innych wsi oczynszowanych przez Teofilę z Działyńskich Szołdrską Potulicką w XVIII wieku, tu stosunki pańszczyźniane przetrwały do reform pruskich przeprowadzonych przez zaborczy rząd pruski, a zrealizowanych w 1828 roku przez Tytusa Działyńskiego. Grunty wiejskie podzielone dotąd na folwark pańszczyźniany, folwark probostwa kórnickiego, 4 gospodarstwa będące już własnością chłopską oraz 11 gospodarstw, na których ciążyły powinności pańszczyźniane podległy wówczas regulacji. 11 rolników otrzymało na własność gospodarstwa o wielkości 58 – 63 mórg z zabudowaniami, ale obciążone wieloletnimi spłatami na rzecz dziedzica. Folwark proboszczowski przeniesiono na inne miejsce, do Celestynowa. Po uwłaszczeniu produkcja folwarczna prowadzona była w oparciu o najemną siłę roboczą – dawnych komorników i czeladź. Wśród upraw dominowało żyto i jęczmień, uprawiano też pszenicę ozimą, owies, tatarkę, ziemniaki, konopie, len, groch, wykę i koniczynę. 

Pierwsze miejsce w gospodarce Pierzchna zajmowały owce. W 1853 roku stado folwarczne (bez jagniąt) liczyło 902 sztuki. W 1925 roku folwark znalazł się w obrębie Fundacji „Zakłady Kórnickie”. Po II wojnie światowej powstał tutaj kombinat PGR, obejmując między innymi zabudowania dawnego folwarku. Po przemianach ustrojowych  właścicielem mocno zniszczonych obiektów została prywatna spółka Jagrol, która kontynuuje tradycje hodowlane.

Obecnie sołectwo zajmuje 750 ha powierzchni i ma charakter rolniczy. We wsi mieszka 371 osób (niewielki spadek w stosunku do lat ubiegłych). Zabudowa Pierzchna zlokalizowana jest wzdłuż drogi biegnącej przez wieś. W centralnej części wsi droga rozwidla się tworząc mały plac. Jest to pozostałość dawnego układu urbanistycznego.

Dominują domy jednorodzinne, ale część mieszkańców mieszka w blokach powstałych przy dawnym PGR. 
Pozostałością po dawnym folwarku jest park i dwór. Na terenie parku, przy głównej drodze stoi figurka Matki Boskiej. W północno-zachodniej części Pierzchna znajduje się kaplica pw. św. Stanisława Biskupa i Męczenników Kościoły, kaplice i parafie.

We wsi zlokalizowana jest stacja PKP, na której zatrzymują się pociągi osobowe. Linię kolejową poprowadzono tutaj jeszcze w XIX wieku. Dojazd do wsi zapewnia również Kombus – Kórnik. 
 

Sołectwo Pierzchno - Gmina Kórnik na mapie

Galeria

Parafia

Parafia pw. Wszystkich Świętych w Kórniku
ul. Średzka 1
62-035 Kórnik

Tel.: 61 817 01 62
E-mail: biuro@parafiawszystkich.pl
www: www.parafiawszystkich.pl

Parafia pw. Wszystkich Świętych w Kórniku